TÜMÖR

Tümör, normal hücrelerin kontrolsüz ve anormal bir şekilde çoğalması sonucu oluşan bir kitledir. Vücudumuzdaki hücreler belirli bir düzende büyür, bölünür ve ölürler. Ancak bazı durumlarda, hücrelerin büyüme ve bölünme mekanizmalarında bir hata meydana gelir ve hücreler kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya başlar.

Tümörler, iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign, habis) olabilir. İyi huylu tümörler, yerel bölgede sınırlı bir büyüme eğilimindedir ve genellikle çevre dokulara yayılmazlar. Köz huylu tümörler genellikle zararsızdır, ancak bazı durumlarda, büyümeleri çevre dokulara baskı yaparak sorunlara neden olabilirler.

Kötü huylu tümörler ise kanser olarak adlandırılır. Bunlar, hızlı ve kontrolsüz bir şekilde büyür ve çevre dokulara sıçrayabilirler. Kötü huylu tümörler, çevre dokulara invazyon yaparak normal dokuları işgal edebilir ve metastaz adı verilen uzak bölgelere yayılabilirler. Metastaz, kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılması anlamına gelir.

KEMİK TÜMÖRLERİ

Kemik tümörleri, kemik hücrelerinde anormal bir büyüme ve çoğalma sonucunda oluşan kitlelerdir. Bu tümörlerin oluşum nedenleri tam olarak bilinmemektedir, ancak bazı faktörlerin kemik tümörlerinin gelişiminde etkili olduğu düşünülmektedir.

Kemik tümörlerinin gelişiminde etkili faktörler:

1)Genetik Faktörler: Bazı kemik tümörleri, genetik yatkınlık nedeniyle ortaya çıkabilir. Özellikle bazı kalıtsal sendromlar, kemik tümörleri riskini artırabilir. (Retinoblastoma, Li-Fraumeni sendromu, Bazı multiple osteokondromatosis türleri )

2)Radyasyon Maruziyeti: Yüksek dozda radyasyona maruz kalmak, kemik tümörlerinin riskini artırabilir. Özellikle çocukluk döneminde radyasyon tedavisi alan kişilerde, radyasyonun kemik hücrelerine zarar vererek tümör oluşumunu tetikleyebileceği bilinmektedir.

3)Genetik Mutasyonlar: Kemik tümörlerinin bazı tipleri, genetik mutasyonlar sonucunda ortaya çıkabilir.(Osteokondromatosis adı verilen bir durumda, osteokondroma olarak adlandırılan iyi huylu kemik tümörleri oluşabilir. Ayrıca, osteosarkoma ve kondrosarkoma gibi kötü huylu kemik tümörleri de genetik mutasyonlardan etkilenebilir.)

4)Kemik Hastalıkları ve Rahatsızlıkları: Bazı kemik hastalıkları ve rahatsızlıklar, kemik tümörlerinin gelişimini tetikleyebilir. (Paget hastalığı, fibroz displazi vb)

5)Bazı ilaçlar: Özellikle uzun süreli ve yüksek dozda kullanılan bazı ilaçlar, kemik tümörleri riskini artırabilir:

–Retinoidler: Asetretin gibi retinoidler, akne ve cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Uzun süreli kullanımı kemik tümörlerinin riskini artırabilir.

–İmmünsüpresif ilaçlar: Organ nakli sonrası bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar, vücuttaki hücrelerin anormal büyümesine yol açabilir ve böylece kemik tümörlerinin oluşumuna katkıda bulunabilir.

–Bisfosfonatlar: Osteoporoz gibi kemik hastalıklarının tedavisinde kullanılan bisfosfonatlar, nadir durumlarda kemik tümörlerinin oluşumuna yol açabilir. Ancak bu durum çok nadir görülür.

Kemik tümörleri patogenezi:

Kemik tümörlerinin patogenezi, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucunda karmaşık bir süreçtir. Kemik hücrelerindeki genetik değişiklikler ve anormallikler, normal kemik hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına ve tümör oluşumuna yol açar. Genel olarak kemik tümörlerinin patogenezi:

1)Onkogen Aktivasyonu: Normalde hücre büyüme ve bölünmesini kontrol eden genlerin anormal aktivasyonu, kemik tümörlerinin patogeneziyle ilişkilendirilmiştir. Onkogenler, hücrelerin kontrolsüz büyümesini ve tümör oluşumunu teşvik edebilir. Örneğin, MYC onkogeninin aktivasyonu, kemik tümörlerinin gelişiminde rol oynayabilir.

2)Tümör Baskılayıcı Genlerin İnaktivasyonu: Tümör baskılayıcı genler, hücrelerin normal büyüme ve bölünmesini düzenleyen genlerdir. Bu genlerdeki mutasyonlar veya inaktivasyon, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına ve tümör oluşumuna neden olabilir. (p53 geninin inaktivasyonu, kemik tümörlerinin gelişiminde sıkça görülen bir olaydır.)

3)Kemik Hücre Diferansiyasyonu ve Osteoblast/Osteoklast Dengesi: Kemik dokusunda yer alan osteoblastlar (kemik oluşturan hücreler) ve osteoklastlar (kemik yıkan hücreler) arasındaki dengenin bozulması, kemik tümörlerinin patogeneziyle ilişkilendirilebilir. Osteoblastlardan köken alan tümörler osteosarkom olarak adlandırılırken, osteoklastlardan köken alan tümörler dev hücreli tümör olarak adlandırılır.

4)Büyüme Faktörleri ve İnterlökinler: Büyüme faktörleri ve interlökinler gibi hücresel sinyal molekülleri, kemik tümörlerinin patogenezinde önemli bir rol oynar. Bu moleküller, hücre büyümesi, bölünme ve tümör oluşumunu teşvik eden sinyal yollarını etkileyebilir. (insülin benzeri büyüme faktörü 1 (IGF-1), tümör büyümesini teşvik edebilir.)

Kemik tümörlerinin patogenezi karmaşık bir süreç olup, henüz tam olarak anlaşılmamıştır.

ÇENE KEMİĞİ TÜMÖRÜ

Çene kemiği tümörleri, çene kemiğinin içinde veya çevresinde oluşan anormal hücre büyümeleridir. Bu tür tümörler, çene kemiği dokusunun kanserli (habis) veya kanserli olmayan (iyi huylu) hücreler tarafından etkilendiği durumları kapsar. Çene kemiği tümörleri nadir görülen durumlardır, ancak teşhis edildiğinde ciddi olabilir ve tedavi gerektirebilir.

Çene kemiği tümörleri, farklı şekillerde sınıflandırılabilir:

1)İyi huylu tümörler: Bu tür tümörler genellikle yavaş büyür ve yayılmazlar. En sık görülen iyi huylu çene kemiği tümörü olan ameloblastoma, çene kemiğinin dokularında başlar ve yayılma eğilimi gösterebilir.

2)Kanserli (habis) tümörler: Çene kemiğinde kanserli tümörler nadir görülse de, meydana geldiğinde ciddi olabilirler. Kanserli tümörler arasında osteosarkom, kondrosarkom ve ameloblastik karsinom gibi çeşitli tipler bulunur.

Çene kemiği tümörü belirtileri:

1)Ağrı veya çene hassasiyeti: Çene kemiği tümörleri genellikle ağrı veya hassasiyetle ilişkilendirilebilir. Bu ağrı genellikle kronik veya ilerleyici (progressive) olabilir ve çene hareketleri, çiğneme veya konuşma sırasında artabilir. Ağrı genellikle iyileşmeyen veya ağrı kesicilere yanıt vermeyen bir nitelikte olabilir.

2)Diş kaybı veya gevşeme: Çene kemiği tümörleri, çevredeki dokuları etkileyerek dişlerin yerini değiştirebilir veya dişlerin gevşemesine neden olabilir. Bu durum, dişlerde sıkışma, kayma veya diş eti çekilmesi gibi belirtilere yol açabilir.

3)Yüzde şişlik veya kabarcıklar: Çene kemiği tümörleri büyüdükçe, çevredeki dokuların şişmesine veya kabarmasına neden olabilir. Bu şişlikler zamanla daha belirgin hale gelebilir.

4)Çene kemiğinde sertlik veya kitle hissi: Tümörün büyümesiyle birlikte çene kemiğinde bir sertlik hissi veya kitle hissi ortaya çıkabilir. Bu, çene kemiği üzerinde elle hissedilebilir bir anormallik veya şişlik olarak fark edilebilir.

5)Zorlu çiğneme veya çene hareketleri: Çene kemiği tümörleri, çene hareketlerini kısıtlayabilir ve çiğneme güçlüğüne yol açabilir. Tümör büyüdükçe, çene eklem hareketlerinde sınırlama, çene açma veya kapatma sırasında ağrı veya kilitlenme gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

6)Diş eti kanaması veya yaralar: Çene kemiği tümörleri bazen diş eti etkileyebilir ve diş eti kanaması veya yaralarına neden olabilir. Bu, diş etlerinde tekrarlayan kanama, iyileşmeyen yaralar veya diş eti dokusunda değişiklikler olarak kendini gösterebilir.

7)Yüzde asimetri: Çene kemiği tümörü büyüdükçe, yüzde belirgin bir asimetri ortaya çıkabilir. Bu, yüzün bir tarafının diğerine göre daha büyük veya şişkin görünmesiyle kendini gösterebilir.

8)Yara iyileşmesinde zorluk: Bazı çene kemiği tümörleri, çene üzerinde açık yaralar veya ülserler oluşturabilir. Bu yaraların iyileşmesi normalden daha uzun sürebilir veya iyileşme sürecinde sorunlar yaşanabilir.

9)Ses değişiklikleri: Çene kemiği tümörleri, çene ve yüz kaslarını etkileyebilir ve bu da konuşma ve ses kalitesinde değişikliklere neden olabilir. Ses kısıklığı veya ses tonunda değişiklikler gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

10)İnceleme ile fark edilen belirtiler: Çene kemiği tümörleri bazen başka bir nedenle yapılan diş röntgeni veya görüntüleme testi sırasında tesadüfen tespit edilebilir. Örneğin, diş implantı veya çekimi gibi bir işlem sırasında çekilen röntgen görüntülerinde anormallikler fark edilebilir.

Çene kemiği tümörü tedavisi:

1)Cerrahi tedavi: Tümörün çıkarılması için cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi, tümörün boyutuna, yerine ve yayılma derecesine bağlı olarak değişebilir. Bazı durumlarda, sadece tümör çıkarılırken, diğer durumlarda ise çene kemiğinin bir kısmı veya tamamıyla birlikte çevre dokuların da çıkarılması gerekebilir. Cerrahi müdahale genellikle lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilir.

2)Radyoterapi: Radyoterapi, yüksek enerjili ışınların kullanılarak tümör hücrelerinin yok edilmesini hedefler. Radyoterapi, cerrahi müdahale öncesi veya sonrası uygulanabilir. Bazı durumlarda, tümörün tamamen çıkarılmasından sonra radyoterapi uygulanabilir, böylece tümörün invazyon riski azaltılır.

3)Kemoterapi: Kemoterapi, ilaçların kullanılması yoluyla kanser hücrelerini yok etmeyi hedefler. Çene kemiği tümörlerinde kemoterapi genellikle radyoterapi veya cerrahi ile birlikte kullanılır. Kemoterapinin amacı, tümörün boyutunu küçültmek veya metastaz yapma riskini azaltmaktır.

4)Hedefe yönelik ilaç tedavisi: Bazı çene kemiği tümörleri için hedefe yönelik ilaçlar mevcut olabilir. Bu ilaçlar, belirli genetik mutasyonlara veya hedef proteinlere yönelik etkili olabilir. Hedefe yönelik ilaç tedavisi, diğer tedavi yöntemleriyle birlikte veya tek başına kullanılabilir.

Tedavi planı, bir multidisipliner ekibin (cerrahlar, radyasyon onkologları, medikal onkologlar) bir araya gelerek hastanın durumunu değerlendirmesi ve en uygun tedavi seçeneklerini belirlemesiyle oluşturulur. Her hasta için tedavi yaklaşımı bireysel olarak belirlenir ve hastanın ihtiyaçlarına ve sağlık durumuna göre uyarlanır.