A. DİŞ ÜZERİNDEKİ LOKALİZASYONLARINA GÖRE DİŞ ÇÜRÜKLERİ
1-Fissür-Pit Çürükleri (Oklüzal Çürük):
Fissür çürükleri, dişlerin çiğneme yüzeylerindeki çürük lezyonlarıdır. Dişlerin fissürleri doğal olarak oluşan anatomik yapılar olup, derin ve dar olabilirler.
Fissür çürükleri, bakteri ve yiyecek artıklarının biriktiği ve temizlenmesinin zor olduğu bölgelerdir, bu nedenle çürüklere yatkın hale gelirler.
Fissür çürüklerinin konservatif(koruyucu) tedavisi, genellikle fissür örtücü adı verilen bir madde ile yapılır. Fissür örtücü, çürüğe yatkın olan bölgeleri koruyarak diş yüzeyini kaplar. Bu işlem genellikle ağrısızdır ve lokal anestezi gerektirmez.
Fissür çürükleri V, U, I, Ampul ve diğer şekillerde görülebilir.
2-Arayüz Çürüğü (Aproksimal Çürük):
Arayüz çürükleri, dişlerin birbirine temas eden yüzeylerindeki çürüklerdir. Dişlerin yan yana geldiği ve temas ettiği bölgelerdeki mineler arasında kalan ve temizlenmesi zor olan alanlardır. Arayüz çürükleri, dişler arasında biriken yiyecek artıkları ve bakteriler nedeniyle oluşan çürüklerdir.
Arayüz çürükleri, özellikle dişler arasını temizleme konusunda zorluk yaşanan durumlarda ortaya çıkabilir. Örneğin, diş fırçasının ulaşamadığı dar aralıklar, diş ipi veya arayüz fırçalarıyla temizlenmezse, bakteri plağı birikir ve zamanla çürüklere neden olabilir.
Arayüz çürüklerinin erken teşhisi zordur çünkü bu çürükler genellikle görülemez veya diş yüzeyinin altında gelişir. Bununla birlikte, diş hekimleri rutin muayeneler sırasında arayüz çürüklerini tespit etme yeteneğine sahiptirler. Ayrıca, diş röntgenleri ve diğer görüntüleme teknikleri arayüz çürüklerini tespit etmede yardımcı olabilir.
3-Kole Çürüğü (Servikal Çürük):
Servikal çürükler, dişin mine ve dişeti hattı arasındaki bölgede oluşan çürüklerdir. Dişeti hattı veya dişeti sınırı, dişin üzerindeki mine tabakasının dişetinin başladığı yerdir. Bu bölgedeki çürükler “servikal” olarak adlandırılır.
Servikal çürükler, dişeti çizgisinin hemen altında başlayarak mineyi ilerleyen bir şekilde gelişir. Bu çürükler, genellikle diş fırçasının ulaşması zor olan bölgelerde oluşur ve temizlenmesi zor olabilir. Aynı zamanda asidik içeceklerin veya yiyeceklerin neden olduğu mine erozyonu sonucu da ortaya çıkabilir.
Servikal çürükler, çürüklerin dişin kök kısmına doğru ilerlemesiyle sonuçlanabilir. Bu durumda, dişin kökünde hassasiyet, ağrı ve çürüklerin daha derinlere ilerlemesi gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Servikal çürükler, dişlerin sert dokularının zayıf olduğu bölgelerde daha sık görülür.
4-Tüberkül Çürüğü:
Diş tüberküllerinin tepe noktasında ortaya çıkarlar. Genellikle nokta şeklinde görülürler.
5-Kök Çürüğü:
Kök çürükleri, dişlerin alt kısmında bulunan ve dişin çene kemiği içinde yer alan diş kökü bölgesinde oluşan çürüklerdir.
Diş kök çürükleri genellikle aşağıdaki faktörlerin bir kombinasyonuyla ortaya çıkar:
- Yetersiz ağız hijyeni: Dişleri düzenli olarak fırçalamamak, diş aralarını temizlememek ve diş ipi kullanmamak bakteri plağının birikmesine ve çürük oluşumuna yol açabilir.
- Beslenme alışkanlıkları: Şekerli ve asitli yiyecek ve içeceklerin aşırı tüketimi, dişlerdeki mineyi zayıflatarak çürük oluşumunu kolaylaştırır.
- Diş yapısı: Dişlerin düzgün bir şekilde hizalanmaması veya mine tabakasının doğal olarak zayıf olması gibi yapısal faktörler, diş kök çürüklerine yatkınlığı artırabilir.
- Diş eti hastalıkları: Diş eti hastalıkları, diş eti çekilmelerine ve diş köklerinin açığa çıkmasına neden olabilir, bu da diş köklerinin çürümesine katkıda bulunabilir.
B. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ’NE GÖRE DİŞ ÇÜRÜKLERİ
D1:
Minede lezyon başlangıcı vardır ancak kavitasyon yoktur. Mine üzerinde beyaz, opak renklenmeler görülür; White-spot(Beyaz Nokta) lezyonlarıdır. Bu lezyonlar remineralize edilerek yeniden sağlıklı mine yapısı oluşturulabilir.
D2:
Yalnızca minede kavitenin görülmesidir.
Çürük bu aşamada geri döndürülemez. Restoratif tedavi gerekir.
Hastada hassasiyet veya ağrı genelde görülmez.
D3:
Lezyonun dentine kadar ilerlemesidir. Artık dentin etkilenmiştir. Hastada hassasiyet veya ağrı görülebilir. Radyografide radyolusent(koyu) alanlar görülür.
Etkilenmiş dentin, enfekte dentin, tersiyer dentin, tamir dentini yapıları mevcuttur.
D4:
Lezyon artık pulpaya ulaşmıştır. Hastada belirgin bir ağrı söz konusudur. Artık restoratif tedavi yeterli olmayacaktır. Kanal tedavisi(endodontik tedavi) gereklidir.
