Bu testler pulpanın canlı/cansız olduğunu saptamak için kullanılan testlerdir.

Öykü ve muayene testleri ile birlikte yorumlandığında vitalite testleri, pulpanın inflamatuar değişiklik aşaması hakkında kabaca bilgi verir.

Ağrıyan dişin lokalize edilmesini sağlar.

Bu testler sadece pulpadaki sinir paketinin sağlamlığını test ederler. Ancak, kan desteği pulpal sağlıktan sorumludur.

Yaş, sistemik durum ve PDL durumu cevabın tamamen doğru olmasını engeller.

Pulpa testi sonuçları aşağıdakilere dikkat ederek yorumlanmalıdır;

1.Vitalite test sonuçları pulpa histolojisi ile iyi bir uyum göstermez.

2.Test şüphelenilen dişle asla sınırlı kalmamalıdır. Çevresinde ve karşıt arkta sağlıklı olduğu düşünülen dişler de teste tabi tutulup sonuçlar kıyaslanmalıdır.

3.Teste ağrılı veya muhtemel aşırı tepki verecek dişten ziyade sağlıklı veya normal dişten başlanmalıdır ki hasta korkusu hafiflesin.

4.Test uyarısı restorasyonlar ve yumuşak doku temasından kaçınılarak ,diş kronunda normal mineye uygulanmalıdır,bazı restorasyonlar termal ileticidirler ve yumuşak dokulara iletebilirler, diğerleri ise yalıtkandırlar.

5.İki farklı testin sonuçları kombine edilerek çok daha güvenilir sonuçlar alınabilir. Örn:sıcak ve soğuk, soğuk ve elektrik.

Termal Vitalite Testleri

Vital, inflame olmayan sağlıklı pulpa 20–50C‘ de ağrısız uyarılabilir.

Pulpitis yukardaki sınırlar dahilinde olsa bile termal uyarıya şiddetli bir ağrıyla tepki verebilir.

Termal vitalite testlerinde sıcaklığın uç noktaları kullanılır.

Soğuk:

• CO2 buzu-kuru buz
• Buz çubuklar
• Sıkıştırılmış gazlar:

> Etil klorid

> Diklorodiflorometan

Preselle tutulan bir pamuk pelet etil kloritle ıslatılır. Etil klorid buharlaştığı için pelet üstünde buz kristalleri oluşur. Bu süreç pelete hava sıkılarak veya pelet havada sallanarak hızlandırılabilir. Daha sonra buzlu pelet dişe uygulanır.

Sıcak:

• Isıtılmış guta perka
• Isıtılmış metal aletler
• Elektrikli cihazlar

Bir guta perka alevde ucu yumuşayana kadar ısıtılır. Daha sonra sıcak uç dişe uygulanır. Diş daha önceden hafif vazelinlenirse yumuşak guta perka dişe yapışmaz.

Elektrikli Vitalite Testleri

Bunlar daha kontrollü, dereceli uyarı sağlarlar. Çünkü çoğu makine uyarı seviyesini dijital gösterge ile verir. Bu daha doğru görünse de varyasyonlar oluşabilir.

Şüphelenilen dişten önce kontrol amacıyla sağlıklı karşıt ya da komşu dişlere uygulanmalıdır.

Test edilecek dişler izole edilip kurulanmalıdır. Diş üzerindeki nem elektriği yumuşak dokulara iletebilir.

Dişle kontaktaki elektrot restorasyonların üzerine yerleştirilmemelidir, plastik restoratifler elektrik için izolatör gibi davranır, metaller elektriği gingivaya iletebilir. Restorasyonlardan uzakta olmalıdır.

Prepare dişlere uygulanmamalıdır.

Aynı nedenle elektrot yumuşak dokulara asla temas etmemeli

Güvenilir sonuçlar için iyi elektrik teması sağlanmalıdır.

Elektrotun ucuna her zaman elektrolit gerekir(bunun için diş macunu kullanılabilir).

Bazı makineler kullanıcının lateks eldivenini cihazı tutan ellerine giymemesini gerektirir(topraklama için)

Voltaj bir yanıt alınana kadar dereceli olarak arttırılır.

Akım ne çok hızlı ne de çok yavaş verilmelidir

Vitalite Sonucu Değerlendirilmesi

Vitalite testinin sonuçları şunlar olabilir:

• Pozitif (normal)
• Aşırı kısa
• Aşırı uzun
• Negatif
• Yanlış pozitif
• Yanlış negatif
• Neticesiz

Pozitif(normal):

—Test edilen diş diğer sağlıklı dişe benzer yolla, benzer seviyede yanıt verir.

—Bu sonuç pulpanın vital ve enflamasyonsuz olduğunu gösterir.

Aşırı kısa:

—Test edilen diş sağlıklı dişlere kıyasla daha ciddi ve/veya daha düşük uyarı seviyesinde yanıt verir.

—Fakat ağrılı cevap uyaranın uzaklaştırılmasından sonra 15 saniyeden daha az sürer.

—Diş soğuk uyarıya, sıcak uyarıdan daha fazla cevap verebilir.

—Bu sonuç pulpanın vital fakat enflame (hiperemik) olduğunu gösterir.

—Alternatif olarak dentin çatlak, çürük veya sızdıran bir restorasyon nedeni ile açığa çıkmış olabilir ya da kök dentini açığa çıkmış olabilir.

Aşırı uzun:

—Diş daha ciddi yanıt verir ve/veya diğer sağlıklı dişlere kıyasla daha düşük uyarı seviyesinde yanıt verir. Fakat ağrılı yanıt 15 saniyeden uzun (bazen dakikalarca ve hatta saatlerce) sürebilir.

—Bu pulpanın vital fakat enflame(akut pulpitis) olduğunu gösterir. Bu pulpit irreversibildir (muhtemelen).

Negatif:

—Bu dişin nonvital olduğunu anlatır, diş nekrotiktir veya kök kanalı sklerozedir.

Yanlış pozitif:

Diş devital olduğu halde pozitif yanıt alınmasıdır.

Nedenleri:

• Çok köklü dişlerde vital doku tek kökte kalıp, kalan pulpa nekrotiktir.
• Pü ile dolu olan bir kanal uyarıyı iletebilir.
• Gazla dolu olan kanalda ısı ekspansiyon yaptırır.
• Çok korkan ya da ağrı eşiği düşük olan bir hasta, uyarı dişi etkilemeden bile ağrılı yanıt verebilir.
• Diş izole edilmediyse
• Dişteki mevcut bir restorasyona elektrot temas ederse
• Diş macununun hatalı uygulanmasına bağlı olarak

Yanlış negatif:

Diş vital olduğu halde negatif cevap alınmasıdır.

Nedenleri:

• Eğer pulpa termal ve elektriksel uyarılara karşı iyi izole edilmişse(plastik restorasyonlar,sekonder dentin),bu ikincisi yaşlılarda yanlış negatif yanıtın yaygın olmasını da açıklar.
• Pulpanın sinir desteği hasar görmüşse(travma)
• Yüksek ağrı eşikli hastalar
• Yanlış teknik veya ekipman, hatalı iletken kullanımı
• Sistemik medikasyon
• Lokal anestezi altındaki dişler
• Apeksi kapanmamış dişler
• Cihaz arızası

Neticesiz:

—Bütün dişler aşırı cevap veriyorsa veya hiçbiri yanıt vermiyorsa.

—Farklı testler çelişen cevaplar verdiğinde ya da aynı testin tekrarlarında çelişen yanıtlar alınıyorsa böyle bir durumdan bahsedilir.

—İki testin sonuçlarından neticeye varılamıyorsa, 3.testi denenir. Hala şüpheler devam ederse anestezi olmadan teşhis kavitesi açılır.

Lokal anestezisiz teşhise erişim kavitesi:

• En güvenilir vitalite testidir.
• Pulpa vital ise dentine girildiğinde devamlı yanıt alınır.
• Test yıkıcı olduğundan yalnızca son çare olarak düşünülmelidir.